دوراهی اشتباهی

If you're looking for this article in English, it can be found at False dilemma.

سفسطه‌ی دوراهی اشتباهی سفسطه‌ای منطقی است که سعی دارد دو نظر، گزینه یا نتیجه را طوری جلوه دهد که آن دو تنها گزینه‌های موجود به نظر بیایند. یعنی اگر یکی درست است دیگری باید غلط باشد یا اگر تو یکی را قبول نداری پس حتما دیگری را قبول داری. واقعیت این است که در غالب موارد بسیاری گزینه‌های میانی یا گزینه‌های دیگری وجود دارند و این طوری نیست که تنها دو گزینه مانعه الجمع مطرح باشد. به عبارت دیگر افراد می‌توانند به دو شکل مرتکب این سفسطه شوند یا افراد می‌توانند فرض کنند که تنها دو راه (یا سه راه و بنابراین نام باید سه‌راهی اشتباهی شود) وجود دارد در حالی که در واقعیت راه های دیگری هم وجود دارد. شکل دیگر این است که افراد دو حالت را مانعه الجمع تصور کنند در حالی که در واقعیت چنین نباشد.

ساختار

فرد هنگامی مرتکب این سفسطه می‌شود که از عدم امکان وجود همزمان الف و ب به این نتیجه برسد که الف یا ب صحیح هستند

1. عدم وجود (الف و ب)
2. عدم الف
3. بنابراین ب

به عبارت دیگر اینکه ((یکی باید درست باشد ولی هر دو نمی‌توانند درست باشند)) را با اینکه ((هر دو می‌توانند غلط باشند ولی هر دو نمی‌توانند درست باشند)) را با یکدیگر اشتباه می‌گیرد.

برای مثال:

1. خلقت و تکامل نمی‌توانند هر دو درست باشند.
2. تکامل اشتباه است.
3. بنابراین خلقت درست است.

مثال بالا سفسطه‌آمیز است چراکه هم اعتقاد به خلقت و هم اعتقاد به تکامل هر دو، می‌توانند اشتباه باشند.